Hetacombe

Het leven is een opeenvolging van komen en gaan en voor alles wat we meenemen is er iets dat we achterlaten. Herman Raucher

“Het was niet de eerste keer dat zijn verstand kleiner was dan de werkelijkheid.”

Ik spitste mijn oren toen ik het de vrouw over de man hoorde zeggen. Op de één of andere manier wist ik het belangrijkste deel van het gesprek terug te spoelen.

Het was in de bouwmarkt, waar de man aan de verkoopmedewerker uitlegde hoe hij een gaatje in de muur had geboord, waarna het licht in de woning was uitgegaan omdat hij een elektriciteitsleiding had geraakt. Met de handen over elkaar had de vrouw hem zijn verhaal laten doen.

“Hoe kon ik ook weten dat daar een kabel loopt?” was zijn verontschuldiging. Het klonk zwak, al begreep ik hem volledig, bekend als ik ben met de angst dat me overkomt wat hem was gebeurd.

Dat de bouwmarktmedewerker in de lach schoot na de hetacombe van de vrouw, maakte de man alleen maar fragieler.

“Sorry,” boog hij.

Evident

Je hebt een vreselijk aantal giftige paddenstoelen nodig om je te doen inzien, dat het leven niet uit één lange champignon bestaat. Katherine Mansfield

De aarzeling om er wat van te vinden was evident. Uiteindelijk dorst hij dan toch te reageren op de almaar aanwassende aanspraak op meer vrijheid.

“Heel eerlijk gezegd hunker ik zowat naar die tijd,” zei hij. “Hoor mij,” smuilde hij, “Die tijd – alsof het zo lang geleden is.

Hij verdronk zijn glimlach in recente herinneringen.

“De straten waren leeg,” haalde hij dan op, “en de mensen die er gingen, liepen met grote bogen om elkaar heen. Er was respect voor elkaar en elkaars gezondheid. We wisten met ons allen waarvoor we ons inhielden en voelden dat geenszins als vrijheidsbeperking.” Hij schudde resoluut zijn hoofd. “Geenszins,” beklemtoonde hij.

Daarop staarde hij me indringend aan.

“Vrij is hij die zich weet te beteugelen voor het welzijn van de ander,” citeerde hij zichzelf. Een aantal tellen zag ik zijn vuur.

Dan sloeg hij zijn ogen neer.

“Maar wat weet ik daar nou van?”

Uniek

Veelheid van kennis is nog wijsheid niet
maar wijsheid is een zuivere structuur.
Frederik van Eeden

Ze haalde haar schouders op.

“Vrouwen kunnen het misschien beter verbloemen, denk ik,” vermoedde ze, “of ze worden als kind al opgevoed om een bepaalde rol te spelen die ze eigenlijk niet zijn.”

Nog maar net had ze de diagnose Autisme gekregen en was daarmee één van de weinige vrouwen met dat predikaat. Ze was er niet per se trots op, beweerde ze, maar een zekere koketterie met het feit kon ze niet verbloemen. Ze erkende het met een zekere schroom.

Dan liet ze een boek zien over autisme bij gemiddeld begaafden.

“Net gehaald,” zei ze en wees daarbij naar de ondertitel, “ook zoiets,” zei ze, “iedereen denkt dat je meteen buitengewoon intelligent bent wanneer je autistisch bent. Maar dat ben ik ook niet.”

Ze begon nu volop te grijnzen.

“Ik ben er door de diagnose achter gekomen dat ik eigenlijk nergens bij hoor,” zei ze, “hoe gaaf is dat?”

Benauwd

Degene die verantwoordelijk is voor het Universum moet dringend een cursus modern management gaan volgen. Alan Melville

“Ik krijg het nog Spaans benauwd als ik er aan denk,” zei M. Ze overdreef niet, want onmiddellijk verschenen er rode vlekken. M. had een cursus gedaan, Engels, om om te kunnen gaan met mogelijke gasten die niet zo goed in het Nederlands zijn.

“Het begon al bij binnenkomst,” zei ze, “toen we allemaal aan tafeltjes gingen zitten – het was nog voor de corona, en toen mochten we nog praten – nou ja, dat mocht later ook, maar toen zaten we nog dicht bij elkaar, dus, maar de docente wilde dat niet, dat we Nederlands met elkaar spraken, en dat zei ze dan ook: ‘No Dutch, please!’ – ook op die toon, hè, dat het niet mocht. Verschrikkelijk! We schrokken ons wild en niemand durfde nog iets te zeggen.”

Ze pakte een zakdoekje om haar hals droog te vegen.

“Pff,” zuchtte ze, “ik weet nog steeds niks te vertellen in het Engels.”

Helm

Wat men verwacht gebeurt maar al te vaak.
Verwacht dus het beste.
Bertus Aafjes

Hij was zomaar, uit het niets, beginnen te vertellen dat hij zijn schoolboeken miste, nadat hij ze ooit eens aan de kant van de weg had gezet.

“We hebben allemaal wel spijt van iets dat we eigenlijk niet hadden moeten wegdoen,” zei ik. Hij knikte.

“Zo ben ik ook die soldatenhelm kwijt die ik ooit van een waterschapsdirecteur had gekregen,” vulde hij aan, “dat is ook jammer.”

“Nou,” reageerde ik, “had je die ook weggegooid?”

Hij schudde zijn hoofd.

“Nee, ze hadden mijn huis leeggehaald nadat de waterleiding was gesprongen,” zei hij, “dat was toen het weer begon te dooien na de strenge winter waarin ik gedwongen in de inrichting was geplaatst en alles vastgevroren was.”

“Hemel,” zei ik. Hij knikte.

“Ik was in de tuin toen ze me kwamen halen,” zei hij, “met politie en al.”

Hij vertelde het droog.

“Toch blijft het jammer van die helm,” zei hij.

Tabaqui

Er zijn drie soorten mensen: zij die overal voorafgegaan worden door hun schaduw, zij die altijd achtervolgd worden door hun schaduw en zij die nog nooit de zon hebben gezien. Gerd de Ley

Ineens herkende ik de lach.

Ik zal duidelijker zijn. We waren vrienden ooit, in de tijd dat ik vooral in schijn leefde – maar dan zeg ik dat ooit misschien ook van nu. Eens gingen onze levens elk een andere kant op – het mijne in elk geval – en onverwacht trof ik hem weer.

Met de lach die zo van hem was. Maar intussen ook van een ander.

De huisbaas, flitste er door me heen, de oude, bedoelde ik. Die lachte net zo, waardoor ik het gevoel kreeg dat hij eigenlijk best sympathiek was en dat de verkrotting van de woning, de vochtophoping en het achterstallige onderhoud geen wangedrag waren maar een onoverkomelijkheid waar ik hem niet al te zwaar over moest vallen.

Tot hij, met die glimlach, me het huis uit wilde zetten vanwege samenwoning.

Afijn, die lach dus, als van Tabaqui, uit de Jungleboeken, dacht ik.

Het verleden was voltooid.

Palmboom

Alleen met de doden kunnen we een volmaakte verhouding hebben, zonder voetangels en klemmen. Shashi Deshpande

Ome Bernhard maakte palmbomen en kwam uit Breda – ik weet niet wat exotischer was, maar iedereen noemde hem ome Bernhard van Breda, dus misschien was dat het wel.

Als hij kwam – en omdat hij van zo ver kwam was dat niet vaak – ging hij zitten en rookte een sigaar.

Hij was in alle opzichten groot, herinner ik me: zijn postuur, zijn handen, zijn hoofd – en dan vooral: zijn lach, die bulderde alsof hij al zijn leven lang in Brabant had gewoond.

Misschien was dat ook wel zo.

Tussen de rookwolken door pakte hij een krant en wikkelde die op. Dan scheurde hij er repen aan de bovenkant in, trok de rol van binnenuit omhoog en de palmboom was klaar. Hoewel het telkens weer gebeurde, was het telkens weer een mirakel naar de schepping waarvan ik telkens weer ademloos keek.

Ome Bernhard van de Palmboom was toch een betere naam geweest.

De jeugd

“We moesten hem bijna gelijk geven…”
“En wat belette u dat te doen?”
“De koffie. Die was slecht. Dus moesten we wel weggaan.”
Franz Kafka

“Ik begrijp niet waar ze het van doen.”

We hadden het over de jeugd van tegenwoordig.

“Elke ochtend komen die stagiaires met een coffee-to-go in zo’n beker met een plastic deksel,” – ze trok een vies gezicht – “ik heb het wel eens geproefd, trouwens, maar ik vind die koffie echt niet te zuipen,” – ze schudde zich van de gruwel – “en in de middag gaan ze een broodje kopen in de stad.”

“Dat kost ze toch zeker vijf euro per dag,” viel een ander haar bij. Ze knikte.

“Als het niet meer is,” misprees ze.

“Ik begrijp niet waar ze het van doen.” Daar was het.

“Ze wonen natuurlijk allemaal nog thuis,” wist ze.

“Wij gingen op kamers toen we achttien waren,” zei de ander.

“Wij hadden ook een toekomst toen,” zei ik licht dralend.

Ze keken me aan en wogen mijn woorden.

“Ja, dat klopt misschien ook wel,” zei de ander.

Nasmaak

Geluk is een saucijzenbroodje. Adriaan van Dis

“Het is ook niet meer wat het was.”

Als ik de woorden niet had begrepen, had ik diens afkeurende blik wel gelezen. Hij was net terug van een courant onderzoek in het ziekenhuis en ik had hem belangstellend gevraagd hoe het was gegaan. Gelukkig verklaarde hij zijn uitspraak.

“Kijk, vroeger ging ik daar naar toe, maakte een praatje met de verpleegsters, dolde wat met de andere patiënten – je weet wel. En na afloop nam ik dan steeds een snack uit de kantine,” – zo noemde hij het restaurant.

“Maar sinds de pest…” – zo noemde hij corona. Hij schudde zijn hoofd.

“Ik snap het,” deed ik, “allemaal afstand en mondkapjes, natuurlijk.”

Aan zijn gezicht zag ik dat ik er niks van snapte.

“Ja, deels,” gaf hij toe, “maar het gaat me vooral om die saucijzenbroodjes – die smaken me ineens niet meer.”

Hij boog voorover.

“Ze zullen die toch niet ook gesteriliseerd hebben?”

Zeeziek

Zij, die de zee overvaren, veranderen van klimaat maar niet van aard. Horatius

Ze had er zin in.

“We gaan naar mijn zwager, dit weekeinde,” bezong ze, “we zijn er al zolang niet meer geweest.”

Ze zette haar bril af en vouwde het montuur samen in haar handen.

“Vroeger bleven we daar altijd slapen,” zei ze, “maar vanwege corona kan dat niet meer, dus…” Meer hoefde ik niet te weten, zag ik.

“Hij werkt bij de marine,” vertrouwde ze me toe, “al zesentwintig jaar. Of was het zevenentwintig?” Ze dacht na door met haar ogen te draaien. “Zevenentwintig,” knikte ze, “ja.”

Voor de zekerheid keek ze nog even omhoog.

“Jammer dat hij niet tegen varen kan,” peinsde ze.

Het was even stil.

“Hij is wel een keer meegegaan naar Denemarken,” vertelde ze, “maar toen is hij onderweg zo ontzettend zeeziek geworden, dat hij daarna nooit meer een voet op een boot heeft gezet.”

Ze keek me bezadigd aan.

“Toch bijzonder, hè,” bedacht ze.